Janów Lubelski: Między Równiną Biłgorajską a Roztoczem Zachodnim

Tego szukamy w Janowie Lubelskim

Przekonaj się, co kryje się pod najczęściej wyszukiwanymi frazami internautów, takimi jak: Janów Lubelski, Janów Lubelski praca, pogoda Janów Lubelski, spotted Janów Lubelski, hotel Janów Lubelski, szkoła podstawowa Janów Lubelski.

Jeśli jesteś osobą, która chce dowiedzieć się czegoś więcej o Janowie Lubelskim, tutaj możesz przeczytać kilka słów o jego historii.

Miasto Biała, pierwotnie nazwane Janów, ma swoje początki opisane w przywileju lokacyjnym, który zachował się do dzisiejszych czasów. Przywilej ten wydany przez kancelarię króla Władysława IV 21 lipca 1640 r. w Warszawie nadawał miasteczku prawa miejskie w stylu magdeburskim. Wraz z nadaniem praw miejskich, miasto otrzymało herb przedstawiający Najświętszą Pannę Maryję. Miasto otrzymało również przywilej organizowania 8 jarmarków rocznie oraz cotygodniowych targów. Lokalizacja Janowa została wybrana na południowy zachód od wsi Biała, nad rzeką o tej samej nazwie. To miejsce wyznaczyło nazwę miasta, która była identyczna jak nazwa wsi na terenie której powstało. Obszar ten leżał na granicy dwóch różnych krain geograficznych: Wyżyny Lubelskiej i Kotliny Sandomierskiej.
Mimo tych początków nowo założone miasto nie było spokojne i pokorne. Dowodem na to są "Artykuły" z 25 sierpnia 1642 r., które zachowały się do dziś. Dokument ten zawierał 42 artykuły dotyczące sporów między mieszkańcami miasta a chłopami z okolicznej wsi Biała. Katarzyna, fundatorka miasta, w trosce o jego rozwój i bezpieczeństwo, powierzyła swoim pełnomocnikom zadanie opracowania tych artykułów dotyczących przestępstw i wykroczeń w Janowie. Ważnym aspektem związanym z tymi "Artykułami" jest zmiana nazwy miasta z Biała na Janów. Po raz pierwszy nowa nazwa "Janów" została użyta w dokumencie. Wydaje się, że nazwa ta była związana z narodzinami syna Katarzyny w 1627 r., co mogło być hołdem dla syna poprzez nadanie miastu nazwy od jego imienia. Inną możliwością jest, że nazwa "Janów" była wyborem na cześć pierwszego ordynata o imieniu Jan. Miasto Janów od swojego początku istnienia było w posiadaniu prywatnym Ordynacji Zamojskiej, przechodząc z rąk do rąk wraz z kolejnymi ordynatami. Przez analizę właścicieli miasta trudno nie wspomnieć o twórcy Ordynacji i jej pierwszym ordynacie, którym był Jan Zamoyski, kanclerz i hetman wielki. Jego rola dla Janowa wydaje się być szczególnie ważna, ponieważ to on w 1595 r. stał się właścicielem dóbr gorajskich oraz wsi Biała, które weszły w skład jego posiadłości. Jednak dopiero Katarzyna Ostrogska, fundatorka miasta, mogła być uznana za realną właścicielkę Janowa. Pochodziła ona z wybitnego rodu książąt Ostrogskich, który należał do najstarszych i najbardziej znaczących w Rzeczypospolitej. Ojciec Katarzyny, Aleksander, wojewoda wołyński, pozostawił po sobie znaczną fortunę, którą miały odziedziczyć jego trzy córki: Zofia, Katarzyna i Anna Alojza. Tomasz, jedyny syn Jana Zamoyskiego, zainteresował się Katarzyną spośród tych zamożnych panien. 1 marca 1620 r. w kościele jezuitów w Jarosławiu odbył się ślub Katarzyny z Tomaszem. Małżeństwo to trwało do 8 stycznia 1638 r., kiedy w wieku 44 lat zmarł drugi ordynat, Tomasz Zamoyski. Po jego śmierci Katarzyna nie wstąpiła już w nowy związek małżeński i zmarła jesienią 1642 r. Pozostawiła trójkę potomstwa – dwie córki i jednego syna. Starsza córka, Gryzelda Konstancja, wyszła za mąż za księcia Jeremiego Wiśniowieckiego, druga córka, Joanna Barbara, poślubiła Aleksandra Koniecpolskiego, wojewodę sandomierskiego. Natomiast syn Katarzyny, Jan "Sobiepan" Zamoyski, ożenił się z Marią Kazimierą d'Arquien, późniejszą żoną króla Jana III Sobieskiego. Po zgonie Katarzyny jej jedyny syn Jan objął Ordynację. W 1648 r. miasto Janów doświadczyło zniszczeń spowodowanych przez wojska Chmielnickiego. Cztery lata później epidemia zarazy drastycznie zmniejszyła liczbę mieszkańców. Aby odbudować Janów po tych stratach, ordynat Jan Sobiepan Zamoyski w 1652 r. zezwolił na osiedlenie się Żydów w mieście oraz na prowadzenie przez nich rzemiosła. W 1660 r. do Janowa zostali sprowadzeni dominikanie, którzy przejęli opiekę nad ufundowanym przez Ordynację kościołem i klasztorem. Około roku 1661 powstała także żydowska gmina wyznaniowa. Po śmierci trzeciego ordynata w 1665 r., który nie pozostawił potomków, rodzinna sukcesja stała się przedmiotem sporów. Dopiero w 1674 r. uchwała sejmowa oraz interwencja szlachty lubelskiej rozstrzygnęły kwestię dziedziczenia na korzyść Marcin Zamoyskiego, reprezentującego młodszą linię rodu, będącego podstolim lwowskim. Objęcie przez Marcina rządów nad Ordynacją przyniosło także korzyści Janowowi. Dokumenty zachowane z tego okresu, wystawione przez Marcina, odnotowują granice miasta, ustalają wysokość podatków oraz pozwalają mieszkańcom na produkcję i sprzedaż alkoholi, takich jak gorzałka, piwo i miód.
W drugiej połowie XVII wieku liczba ludności w Janowie wynosiła około tysiąca mieszkańców. Jednak w połowie XVIII wieku miasto dotknęły trzy pożary (1740, 1753, 1754), szczególnie ten ostatni wyrządził ogromne szkody. Społeczność żydowska sama straciła w tym pożarze 60 domów oraz budynki synagogi i kahału.
Podczas I wojny światowej przez Janów trzykrotnie przetoczył się front. W okolicach miasta miały miejsce ciężkie walki. W 1922 r. w pożarze spłonęło połowę miasta – 823 budynki. Od 1925 r. nastąpił szybki rozwój: wybrukowano nowe ulice, zbudowano 7 mostów, zakończono budowę gimnazjum, przeprowadzono elektryczność na ulicach, w szkołach i urzędach. W 1934 r. w mieście była elektrownia, 2 tartaki, młyn, browar, 2 drukarnie, 2 olejarnie i rzeźnia. Rzemiosłem zajmowało się 339 osób. Działał szpital, przytułek dla starców, spośród stowarzyszeń i organizacji: Związek Strzelecki, Towarzystwo Dramatyczne, Towarzystwo Śpiewacze Echo, Klub Inteligencji oraz kilka bibliotek. Okres okupacji był dla Janowa i jego mieszkańców tragicznym doświadczeniem. We wrześniu 1939 r. w wyniku trzykrotnych bombardowań, zginęło ok. 350 osób, a 85 % miasta uległo spaleniu. Przejawami terroru były masowe aresztowania w latach 1940-1941 oraz masowe egzekucje ludności żydowskiej. W 1940 r. okupanci uruchomili karny obóz pracy, istniejący do 1943 r. 26 lipca 1944 r. Janów został zajęty przez wojska radzieckie z udziałem oddziałów AL. W kwietniu 1945 r. oddziały Armii Krajowej uwolniły kobiety więzione przez Urząd Bezpieczeństwa w Janowie, które brały udział w powstaniu warszawskim. Po zakończeniu wojny Janów wyszedł z okresu konfliktu bardzo zniszczony. Liczba mieszkańców znacząco spadła, aż o niemal połowę. W 1956 r. miasto ponownie stało się siedzibą powiatu. Dopiero pod koniec lat sześćdziesiątych rozpoczął się stopniowy rozwój. Powstało wiele zakładów, takich jak Fabryka Maszyn, zakład odzieżowy Gracja, Zakład Produkcji Leśnej Las, co przyczyniło się do tworzenia miejsc pracy, co z kolei spowodowało szybki wzrost liczby ludności oraz rozbudowę przestrzenną miasta, w tym osiedla takie jak Centrum, Wschód, Rozwój, Południe i Zaolszynie. Nowe inwestycje objęły stworzenie nowego szpitala, żłobka, dwóch przedszkoli, stadionu oraz nowej placówki pocztowej. W 1996 r. erygowano drugą parafię – św. Jadwigi. W wyniku reorganizacji administracyjnej w 1975 r. Janów Lubelski znalazł się w obszarze województwa tarnobrzeskiego. W 1999 r. powrócił do województwa lubelskiego i ponownie został siedzibą powiatu.

Kompleks informacji w jednym miejscu

Fakty
Pogoda
Dane statystyczne